GIDA KAYNAKLI HASTALIKLAR

Gıda kaynaklı hastalıklar, Dünya Sağlık Örgütü tarafından temiz olmayan su veya gıdanın tüketilmesinin sebep olduğu hastalıklar olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde 200’den fazla farklı gıda kaynaklı hastalık tanımlanmış durumdadır.

Sebepleri:

Gıda kaynaklı hastalıkların çoğu çeşitli bakteri, virüs ve parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlardır. Diğer hastalıklar zararlı toksinlerin veya yiyeceklere bulaşmış kimyasalların neden olduğu zehirlenmelerdir.

Çevremizde binlerce bakteri türü doğal olarak bulunur. Ancak tüm bakteriler insanlarda hastalığa neden olmaz. Hastalığa neden olan mikroorganizmalara patojen denir. Belirli patojenler gıda tedarikine girdiğinde gıda kaynaklı hastalıklara neden olabilirler.

Bu kapsamda, Salmonella, Listeria monocytogenes, Campylobacter jejuni, Escherichia coli O157:H7 ve Staphylococcus aureus ve bazı virüsler önemli gıda kaynaklı hastalık sebepleridir.

Belirtiler:

Kuluçka süresi (patojene maruz kalma ile hastalık belirtilerinin başlaması arasındaki süre) birkaç saat ile 1 hafta arasında değişebilir. Belirtiler sebep olan etkene göre değişiklik gösterir. Belirtiler genellikle hasta kişilerde mide bulantısı, kusma, ishal veya ateş gibi semptomlar olarak ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda ise belirtiler genellikle grip benzeri olduğundan, birçok kişi hastalığın gıdalardaki zararlı bakterilerden veya diğer patojenlerden kaynaklandığını fark etmeyebilir.

Gıda Kaynaklı Hastalıklarla İlişkili Gıdalar:

Herhangi bir yiyecek türü, dikkate edilmediği taktirde gıda kaynaklı hastalıklara neden olabilir. Özellikle gıdalar,

• iyice pişirilmemiş veya ısıtılmamışsa

• hasta olan veya ellerini yıkamamış biri tarafından elle tutulursa

• doğru şekilde muhafaza edilmemişlerse (örneğin, dondurulmamış veya soğutulmamışsa)

• çok uzun süre buzdolabı veya dondurucudan çıkarılmışsa veya açık havada bırakılmışsa

• 'Son kullanma' tarihinden sonra yenmişse

• hayvanlar veya böcekler yiyecekle temas ederse

Gıda kaynaklı hastalık meydana gelmesine sebep olabilirler.

Gıda kaynaklı hastalıklara karşı hassas risk grupları:

Güvenli olmayan gıdalar tüketilmesi neticesinde her insanın hastalanma riski vardır, ancak bazı insanlar diğerlerinden daha fazla risk altındadır. Bu kapsamda bebekler, küçük çocuklar, hamile kadınlar ve doğmamış bebekleri, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler (HIV/AIDS hastaları, kanser hastaları, diyabet hastaları, böbrek hastalığı olanlar ve organ nakli hastaları gibi) gıda kaynaklı hastalıklar açısından hassas risk grubunu oluşturmaktadır.

Tüketiciler gıda kaynaklı bir hastalığa yakalandıklarını düşündüklerinde neler yapmalıdır?

Gerekli durumlarda sağlık kuruluşuna tedavi için başvurulmalıdır. Mağdur "risk grubunda" ise, derhal tıbbi yardım almalıdır. Aynı şekilde, semptomlar devam ederse veya şiddetliyse (kanlı ishal, aşırı mide bulantısı ve kusma veya yüksek ateş gibi) derhal doktora başvurulmalıdır.

Şüpheli gıdayı ne zaman ve nereden satın alındığı, ilk ne zaman hasta hissedildiği ve belirtilerinizin ne olduğu not edilmelidir. Hala şüpheli gıdalardan herhangi biri varsa, bunlar kapalı bir kaba koyulmalı ve buzdolabında veya dondurucuda saklanmalıdır.

Başka kişilerin de benzer ürünler veya işletmelerle ilişkili hastalık bildirmesi, olası bir gıda zehirlenmesi salgınını vurgulamaya yardımcı olacaktır.

Gıdaların doğru şekilde pişirilmesi ve pişirilmiş gıdaların muhafazası ve saklanması ile ilgili dikkat edilecek hususlar.

Bakteriler +4 ℃ ile +60 ℃ arasında hızla çoğalır. Yiyecekleri bu Tehlike Bölgesi’nden uzak tutmak için soğuk yiyecekler soğuk, sıcak yiyecekler sıcak tutulmalıdır. Bu kapsamda,

• Yiyeceklerin buzdolabında (4 ℃ veya altı) veya dondurucuda (-18 ℃ veya altı) saklanması,

• Yiyeceklerin güvenli bir minimum iç sıcaklığa kadar pişirilmesi,

• Kıymadan yapılan yiyeceklerin, en az 72 ℃ merkezi sıcaklığa kadar pişirilmesi.

• Başta tavuk, tüm kümes hayvanları etlerinin bir gıda termometresiyle ölçülen güvenli bir minimum 72 ℃ merkezi sıcaklığa kadar pişirilmesi,

• Sıcak pişmiş yiyeceklerin 60°C veya üzerinde tutulması,

• Pişmiş yemekler soğutulacaksa hızlı bir şekilde soğutulması,

• Pişmiş yiyecekleri yeniden ısıtırken 72 °C'ye yeniden ısıtılması.

Kendinizi gıda kaynaklı hastalıklardan nasıl korursunuz?

Gıda kaynaklı hastalıkları önlemek için beş basit adımı izleyin:

1. Temiz tutun.

2. ​Çiğ ve pişmişi ayırın.

3. İyice pişirin.

4. Yiyecekleri güvenli sıcaklıklarda tutun.

5. Güvenli su ve ham maddeler kullanın.

“Daha Güvenli Gıda için Beş Anahtar”, tüketicileri ve gıda işletmelerini gıdanın güvenli bir şekilde işlenmesi konusunda eğitmek için geliştirilmiştir.

Daha fazla bilgi için https://www.efsa.europa.eu/tr/safe2eat/food-poisoning adresimizi ziyaret edebilirsiniz.